Glorieuze Overtocht (1688)

Glorieuze Overtocht (1688)

 

De Glorious Revolution (in het Nederlands ook bekend als de Glorieuze Overtocht) is de benaming van de machtsovername door de Nederlandse stadhouder Willem III van Oranje-Nassau en zijn echtgenote Maria Stuart als koning en koningin van Engeland, Schotland en Ierland op uitnodiging van een aantal protestantse leiders in Londen.

 

Willem en Maria Stuart vertrokken met een leger van 14000 huursoldaten in Nederlandse dienst en 7000 anderen (onder meer Hugenoten, en Engelse en Schotse vrijwilligers) uit Hellevoetsluis naar Engeland op 11 november. De armada van Willem was, met 53 oorlogsschepen en een kleine 400 transportschepen, ruim drie keer groter dan de Spaanse Armada van 1588 toen op de kop af een eeuw eerder. De snelheid waarmee de hele operatie werd opgezet maakte diepe indruk. Willem ging op 15 november bij Torquay in Devon aan land en spoedig werd duidelijk dat zijn leger sterker was dan dat van zijn neef en schoonvader. Deze laatste talmde omdat hij onzeker was over de trouw van zijn troepen en verloor daardoor alle steun. Eerst deed hij nog alsof hij wilde onderhandelen maar op 21 december poogde Jacobus, ervan overtuigd dat zijn Engelse vijanden hem wilden laten onthoofden, naar Frankrijk te vluchten. Hij gooide het Grootzegel al in de Theems maar werd door vissers gevangengenomen. De Engelse Lords vroegen Willem de orde te herstellen maar vroegen ook Jacobus nu serieus de onderhandelingen te hervatten. Dat zinde Willem niet en hij vroeg Jacobus om zich “voor zijn eigen veiligheid” uit Londen te verwijderen. Willem vaardigde een bevel uit aan alle troepen in en rond Londen om zich terug te trekken. Hier werd veelal gevolg aan gegeven. Op 28 december trokken de toekomstige nieuwe koning en koningin van Engeland Londen binnen; vijf dagen later vluchtte Jacobus met medeweten van Willem naar Frankrijk.

Willem liet een Conventie bestaande uit verkozen parlementariërs bijeenroepen om de troonopvolging te regelen. Het Lagerhuis wilde Willem wel — zij het ten dele als gekozen koning vanuit het principe van de volkssoevereiniteit — maar de Lords wilden Willem alleen als regent of als prins-gemaal. Willem dreigde daarop zijn leger naar de Republiek terug te trekken, wat een burgeroorlog ten gevolge gehad zou hebben. Onder deze druk gaven de Lords toe en Willem en Mary werden gezamenlijk tot soeverein uitgeroepen nadat ze een Declaration of Rights hadden aangehoord.

Een groep Anglicaanse geestelijken weigerde de eed van trouw aan de nieuwe koning af te leggen en werd ontslagen. Ze werden Nonjurors (eedweigeraars) genoemd.

De Glorious Revolution, zoals de parlementariër John Hampden de machtsgreep voor het eerst noemde in 1689, luidde een nieuwe fase in voor de parlementaire democratie in Engeland; de rechten van de koning werden wat beperkt en doordat Willems band met het land vrij zwak was wist het parlement een machtspositie te verwerven die het nooit meer zou afstaan. Overigens dacht Hampden zelf meer aan een “terugwenteling” naar de oude privileges en vrijheden; het woord had toen nog niet zijn moderne betekenis van “sociale vernieuwing”.

Bron: Wikipedia


 

Meer over de Glorious Revolution op deze site:

English Bill of Rights (1689)

The Second Treatise of Civil Government door John Locke (1690)

The Grumbling Hive – Bernard Mandeville (1714)

Of Freedom of Speech door Thomas Gordon (1720)

Cato’s Brieven – een selectie door John Trenchard en Thomas Gordon (1720-23)

An Inquiry Into The Origin Of Moral Virtue door Bernard Mandeville (ca. 1722)

 

naar boven |