Waar blijft de reformatie van de Islam?, Ayaan Hirsi Ali (2002)
Enkele maanden geleden ontstond er in Nederland commotie rond de homofobe uitspraken van de Rotterdamse imam sheikh Khalil el-Moumni. Ayaan Hirsi Ali, politicoloog en moslim, verbaast zich over de overwegend conservatieve reacties van vooraanstaande moslims. Ze vraagt zich af waar de geluiden van progressief andersdenkende moslims te horen zijn. Volgens Hirsi Ali staat het gebrek aan discussie over homoseksualiteit niet op zichzelf. Waar blijft de reformatie van de islam?
De moslimgemeenschap in Nederland laat zich in de discussie over homoseksualiteit, opgeroepen door el-Moumni, van zijn slechtste kant zien. Slechts een enkel lid bemoeit zich met de discussie, en komt dan vaak niet verder dan het relativeren van de uitspraken van de imam. Slechts uitzonderingen laten een ander geluid horen. In NRC Handelsblad zegt televisieregisseur Naci Kapan dat de Rotterdamse imam door zijn onwetendheid en onkunde een pijnlijke vergissing heeft gemaakt. Treurig is vooral dat de moslimgemeenschap in Nederland zich kennelijk geestelijk laat leiden door onwetende en onkundige mensen.
Moslims in Nederland gaan ingewikkelde discussies uit de weg en kunnen zich moeilijk verplaatsen in de positie van een ander. De discussie over homoseksualiteit is daar een triest voorbeeld van. Homoseksualiteit is overigens lang niet het enige onderwerp dat op weinig tolerantie en vrijheid kan rekenen binnen culturen met een islamitisch referentiekader. Een zwaar taboe rust op het praten over anticonceptie, abortus en seksueel geweld in het gezin. De moslimgemeenschap zwijgt massaal wanneer zij met het bestaan van deze zaken wordt geconfronteerd. En dat terwijl hulpverleningsinstanties veelvuldig bezoek krijgen van moslimgelovigen. Abortusklinieken behandelen regelmatig islamitische meisjes. In het geheim, zonder dat familie of vrienden worden ingelicht, want een meisje moet immers maagd blijven voor het huwelijk. Ook in ‘Blijf van mijn lijf huizen’ verblijven veel islamitische vrouwen. Een vrouw gehoorzaamt haar man, doet ze dat niet dan mag hij haar slaan. Vaak krijgen deze vrouwen geen hulp van familie of vrienden. Over seksueel geweld binnen het gezin, tegen kinderen of tegen de echtgenote, wordt niet gesproken. Door te zwijgen wordt het leed in stand gehouden.
Los van de onderwerpen die imams aan de orde stellen, rust er een taboe op de functie van de imam en zijn betekenis voor moslims in een moderne, seculiere en westerse samenleving zoals de Nederlandse. Binnen de islam is een imam meer dan alleen voorganger van het gebed. Hij is het religieuze geweten van de gemeenschap. Elke vrijdag na het middaggebed houdt hij een toespraak over de gebeurtenissen van de afgelopen week. Daarin probeert hij de actuele ontwikkelingen binnen een islamitisch kader te plaatsen. Een actieve, betrokken rol, waarin hij ontwikkelingen in de maatschappij op de voet volgt.
Kan iemand als imam Sheikh Khalil el-Moumni invulling geven aan deze functie? Ik betwijfel dat ten zeerste. Zo moesten zijn uitspraken tijdens de Nova-uitzending worden ondertiteld omdat hij kennelijk de Nederlands taal niet spreekt. Dan vraag ik me af waarover en met welk gezag hij iedere vrijdag zijn toespraak houdt. Hij kan immers de wekelijkse gebeurtenissen binnen de Nederlandse samenleving niet uit eerste hand volgen.
Nederland is een seculiere staat en de regels en wetten van de rechtstaat staan voorop. Ook wanneer daarin elementen zijn die in de Koran expliciet worden verboden of waarover onduidelijkheid bestaat, zoals homoseksualiteit, abortus, euthanasie en de positie van de vrouw. Een moslim hoeft zich niet te houden aan de voorschriften van de Koran of aan het advies van de imam, maar wel aan de wetten van de Nederlandse samenleving.
De actualiteit bewijst helaas dat de moslimgemeenschap een achterstand heeft als het gaat om verlichtingsdenken, verdraagzaamheid en kennis over andere culturen. Een inhaalslag op deze punten zal nooit lukken met imams als el-Moumni. Maar het zal ook niet lukken als vooruitstrevende moslims achterover blijven zitten. Een eensgezinde reformatie is wat de islam nodig heeft. En die kan nergens anders beginnen dan in een land waar de deelnemers niet bang hoeven te zijn voor vervolging en onderdrukking.
Ayaan Hirsi Ali, afkomstig uit Somalië, is politicoloog en moslim.
| naar boven |